Poznaj najpopularniejsze gatunki mrówek i dowiedz się, jak i przed którymi warto się chronić.
Mrówki to jedne z najbardziej fascynujących stworzeń na Ziemi. Są mistrzyniami organizacji, współpracy i adaptacji. Potrafią budować rozległe kolonie, komunikować się za pomocą zapachów i współpracować ze sobą w sposób, który przypomina działanie super organizmu.
Mrówki – niezwykli mieszkańcy Ziemi
Na świecie opisano ponad 12 tysięcy gatunków mrówek, a naukowcy szacują, że wciąż nie wszystkie zostały odkryte. Żyją niemal wszędzie – od lasów tropikalnych po pustynie i miasta. W naszej części świata najczęściej spotykamy m.in.:
- hurtnice zwyczajne – znane z budowania kopców na trawnikach i w ogrodach,
- mrówki rudnice – zajmują ważne miejsce w ekosystemach leśnych,
- mrówki ogrodowe – często budują gniazda pod chodnikami czy tarasami,
- mrówki faraonki – szczególnie uciążliwe w blokach i budynkach.
Mrówki fascynują naukowców od lat.
Mimo swoich niewielkich rozmiarów, dzięki organizacji i zdolnościom przystosowawczym, mogą konkurować z największymi gatunkami zwierząt pod względem sukcesu ewolucyjnego.
Oto kilka zaskakujących faktów:
- Szacuje się, że na świecie żyje nawet 20 kwadrylionów mrówek – to 2,5 miliona osobników na jednego człowieka!
- Biomasa wszystkich mrówek jest według niektórych badań porównywalna z biomasą ludzi, choć nowsze szacunki mówią, że jest od niej mniejsza.
- Królowe mrówek potrafią żyć nawet kilkanaście lat – z wyjątkiem królowych mrówek faraona, które żyją krócej, zwykle 1–2 lata.
- Mrówki komunikują się głównie dzięki feromonom – chemicznym śladom, które pozostawiają na trasie. To dlatego widzimy całe ich „autostrady” maszerujące w jednym kierunku.
- Potrafią udźwignąć ciężar nawet kilkadziesiąt razy większy od własnego ciała.
- Tworzą „mosty” i „tratwy” z własnych ciał, by wspólnie pokonywać przeszkody.
- Niektóre gatunki „hodują” mszyce niczym zwierzęta gospodarskie – opiekują się nimi i chronią je, by móc korzystać ze spadzi jako pożywienia.
- Faraonki potrafią „podzielić” kolonię na mniejsze grupy, gdy poczują zagrożenie – to czyni je szczególnie trudnymi do zwalczenia.
Większość gatunków mrówek, które spotykamy w ogrodzie czy w lesie, jest dla człowieka całkowicie nieszkodliwa. Ale obok gatunków pożytecznych, które spulchniają glebę czy zjadają resztki organiczne, są też takie, które potrafią być prawdziwą zmorą w naszych domach. Problem pojawia się, gdy ich ścieżki krzyżują się z naszym życiem codziennym – szczególnie w przypadku jednego wyjątkowo upartego gatunku o tajemniczo brzmiącej nazwie: mrówki faraonki.
Mrówki faraonki – mali, ale uciążliwi lokatorzy
Mrówki faraonki (Monomorium pharaonis) to niewielkie, żółtobrązowe owady o długości zaledwie 2 mm. Ich nazwa nawiązuje do legend, jakoby pochodziły z grobowców faraonów – w rzeczywistości wywodzą się z tropikalnej Afryki. Obecnie najczęściej spotykamy je w blokach mieszkalnych, szpitalach, hotelach i restauracjach. Uwielbiają ciepło i wilgoć, dlatego tak dobrze czują się w kuchniach i łazienkach.
Największy problem z faraonkami polega na tym, że tworzą one kolonie wielożeńskie – w jednym gnieździe może żyć wiele królowych. Z tego powodu, gdy próbujemy je zwalczyć w tradycyjny sposób (np. spryskując owady chemikaliami), często osiągamy odwrotny efekt: mrówki dzielą się na mniejsze kolonie i rozprzestrzeniają jeszcze szybciej. Zjawisko to nazywa się buddingiem i sprawia, że faraonki stanowią prawdziwe wyzwanie w zwalczaniu.
Co więcej, mogą one przenosić bakterie takie jak Salmonella czy Staphylococcus, ponieważ żerują w śmietnikach, odpływach i kuchniach. Dlatego ich obecność w domach i placówkach medycznych nie jest jedynie uciążliwa – stanowi także realne zagrożenie sanitarne.
Domowe sposoby na mrówki
Z mrówkami w ogrodzie można próbować radzić sobie naturalnie. Najczęściej stosowane domowe metody to:
- posypanie ścieżek cynamonem, kurkumą lub sodą oczyszczoną,
- spryskanie miejsc wejścia do domu octem, sokiem z cytryny lub olejkami eterycznymi (np. miętowym, lawendowym, goździkowym),
- zabezpieczanie jedzenia i uszczelnianie szczelin, przez które mogą wchodzić.
W przypadku faraonek takie metody to niestety tylko półśrodek. Mogą odstraszyć owady na chwilę, ale nie zlikwidują kolonii. Jeśli faraonki zadomowią się w mieszkaniu, skuteczne okazują się dopiero profesjonalne preparaty.
Podsumowanie
Mrówki to niezwykle inteligentne i pożyteczne owady, które w naturze odgrywają ważną rolę – napowietrzają glebę, usuwają resztki organiczne, a niektóre nawet chronią rośliny przed szkodnikami. Jednak kiedy pojawiają się w domu, a zwłaszcza, gdy są to mrówki faraonki, mogą stać się prawdziwą zmorą. Warto znać ich zwyczaje i wiedzieć, jak reagować, zanim niewielka kolonia przerodzi się w poważny problem.
